بانک‌ها به شرطی به افراد وامها را پرداخت می‌کنند، که افراد متعهد شوند در موعد‌های مقرر به پرداخت اقساط خود اقدام نمایند. در واقع اگر افراد وام‌هایی را از بانک‌ها دریافت کنند و نسبت به بازپرداخت آنها اقدام نکنند، ممکن است بانک‌ها ورشکسته و یا متضرر گردند. از این رو بانک‌ها در مورد بازپرداخت وام‌های پرداختی خود و اقساطی که تعیین می‌کند با کمی سخت‌گیری عمل می‌نمایند. اگر افراد نتوانند به بازپرداخت وام و سود آن که قرار بود در اقساط مشخص شده به بانک پرداخت نمایند، اقدام کنند بانک به ازای هر روز دیرکرد پرداخت اقساط توسط افراد وام گیرنده، جریمه‌هایی را به بدهی افراد اضافه می‌کنند. در واقع فرد باید هم مبلغ وام دریافتی و هم سود آن و هم جریمه‌ای را که به دلیل دیر شدن اقساط برای وی در نظر گرفته شده است، پرداخت نماید که ممکن است برای فرد وام گیرنده پرداخت همه این مبالغ امکان‌پذیر نباشد. از این رو بانک‌ها تحت شرایط خاصی به مشتریان خود که به دلایل مختلف در پرداخت اقساط خود دیر کرده‌اند، امتیاز ویژه قائل می‌شوند که به این امتیاز امهال وام گفته می‌شود.
امهال در لغت به معنی مهلت دادن و زمان دادن می‌باشد و در امهال وام نیز در همین معنا کاربرد دارد. در واقع امهال وام یعنی مهلت دادن به فرد وام گیرنده‌ای که به دلایل مختلف در مهلت مقرر امکان پرداخت اقساط خود را ندارند و با کمی مهلت داشتن خواهند توانست اقساط خود را پرداخت نمایند. در امهال وام بانک‌ها این مهلت را به افراد بدهکار بانکی می‌دهند و از آنها جریمه دیرکرد اقساط وام را نمی‌گیرند که به این مورد تمدید مهلت بازپرداخت تسهیلات بانکی گفته می‌شود.
امهال وام می‌تواند برای هر نوع وامی اعم از جاری و غیرجاری داده شود. البته این شرایط به تازگی برای افراد فراهم شده است و در گذشته فقط امهال وام برای وام‌های غیرجاری امکان‌پذیر بود ولی امروزه برای انواع وامها اعم از قرض الحسنه، وام ودیعه مسکن، وام مضاربه و غیره نیز می‌توان امهال وام را دریافت نمود اما نکته حائز اهمیت این است که بانک به همه افراد در هر شرایطی امهال وام را برقرار نمی‌کنند و در واقع امهال وام فقط تحت شرایط خاصی امکان‌پذیر می‌باشد.
* اگر فرد نتواند به پرداخت اقساط خود اقدام نماید و بانک بدهی وی را در دست مطالبات جاری قرار داده بود به مطالبات غیر جاری تبدیل نماید، می‌تواند از امهال وام استفاده نماید. البته گفتنی است که هر فرد فقط یک بار این امکان برایش فراهم می‌شود و اگر این شرایط دوباره برای فرد تکرار شود، دیگر بانک برای وی امهال وام را برقرار نمی‌کند.
* مدت زمان‌های متفاوتی را بسته به نوع وام فرد وام گیرنده و شرایط وی و غیره برای فرد وام گیرنده مهلت داده می‌شود تا بتواند اقساط وام خود را پرداخت نماید. حداکثر مدت زمانی که به وامها مهلت داده می‌شود، ۵ سال می‌باشد.
*اگر وام گیرنده واحد تولیدی باشد، شرط اینکه وام دریافتی وی شامل امهال شود این است که فرد باید حداقل هفت و نیم درصد مانده بدهی خود را پرداخت نماید.
* امهال وام ممکن است به این صورت باشد که قرارداد قبلی را که برای وام بسته شده بود را با کمک تقسیط یا تمدید قرارداد ادامه دهند و یا اینکه قراردادی جدید در قالب تجدید یا تبدیل قرارداد بین مشتری و بانک برقرار گردد.
* در برخی موارد دیده می‌شود که فردی توانایی پرداخت اقساط وام را ندارد و مشمول امهال وام نمی‌شود. در این صورت فقط در شرایط خاصی بانک برای وی امهال وام را در نظر می‌گیرد که در اعتبارسنجی بانک تایید گردد که اگر امهال وام برای وی در نظر گرفته شود، توانایی بازپرداخت اقساط وامش را خواهد داشت.
* ابتدا باید فرد وام گیرنده درخواست امهال وام را از بانکی که وام را از آن دریافت نموده است داشته باشد.
* اگر فرد وام گیرنده با بانک در مورد امهال وام در مواردی به توافق برسند، بانک برای وام وی امهال در نظر می‌گیرد. مواردی که بانک و موسسه مالی و اعتباری و فرد وام گیرنده لازم است که به توافق برسند عبارتند از:
○ یکی از انواع امهال وام بدین صورت می‌باشد که قرارداد قبلی به همان صورت ادامه یابد و فقط در آن تغییراتی مانند افزایش مدت زمان بازپرداخت وام و یا نوع میزان اقساط وام ایجاد شود. (ادامه قرارداد فعلی با کمک تقسیط جدید یا تمدید قرارداد)
○ یکی دیگر از انواع امهال وام بدین صورت می‌باشد که قرارداد قبلی فسخ شود و قراردادی جدید به جای آن قرارداد جایگزین شود که قرارداد جدید شامل موارد جدید وثیقه و ضامنین جدید خواهد بود. (انعقاد قرارداد جدید در قالب تجدید یا تبدیل قرارداد)
اگر فرد وامی را دریافت نماید و متعهد شود که این وام را به صورت یکجا و یا به صورت اقساطی باز پرداخت خواهد کرد و این تعهد خود را در زمان مقرر عملی نماید و تاخیری در بازپرداخت وام وی ایجاد نگردد، مطالبات بانک از فرد وام گیرنده به عنوان مطالبات جاری دسته‌بندی می‌شود.
اگر فرد وامی را دریافت نماید و متعهد شود که این وام را به صورت یکجا و یا به صورت اقساطی بازپرداخت خواهد نمود ولی در انجام این تعهد موفق نباشد و در بازپرداخت وام خود دچار تاخیر گردد، در این صورت مطالبات بانک از فرد وام گیرنده به عنوان مطالبات غیر جاری دسته‌بندی خواهد شد. مطالبات غیر جاری به سه دسته سررسید گذشته، معوق و مشکوک الوصول طبقه‌بندی می‌شود.
با اینکه امهال وام برای حداکثر ۵ سال امکان‌پذیر می‌باشد، ولی در شرایط بخصوص و استثنایی و با تایید هیئت مدیره بانک‌ها، امهال ۵ سال به بالا نیز امکان‌پذیر می‌گردد. ولی این موارد بسیار نادر می‌باشد و رایج‌ترین آن حداکثر ۵ سال می‌باشد.
برای امهال وامها باید حداقل ۲۰ درصد از مبلغ وام از فرد وام گیرنده دریافت شده باشد و ۸۰ درصد دیگر امکان امهال خواهند داشت.
در روش اول امهال که عبارت بود از ادامه قرارداد فعلی با کمک تقسیط جدید یا تمدید قرارداد، که قرارداد اولیه با کمی تغییرات در جای خود باقی می ماند و ضمانت ها و وثیقه های رهنی همان ضامنین و وثیقه های قبلی می باشند و نیازی به تغییر آنها وجود ندارد ولی در روش دوم امهال که عبارت بود از انعقاد قرارداد جدید در قالب تجدید یا تبدیل قرارداد، ضمانت‌ها و وثیقه‌های قبلی ابطال می‌شوند و باید ضمانت‌ها و وثیقه‌های جدید جایگزین آنها گردد و ضمانت‌ها و وثایق قبلی دیگر مورد قبول قرارداد جدید واقع نمی‌شود.
اگر فرد و بانک توافق نماید که قرارداد قبلی خود را تمدید نمایند و قرارداد جدیدی را منعقد نکنند در این صورت اگر با وجود امهال وام باز هم فرد توانایی بازپرداخت اقساط خود را نداشته باشد، بانک این حق را دارد که دیرکرد پرداخت اقساط خود را دریافت نماید و در واقع می‌تواند نسبت به مطالبه وجه التزام تاخیر تادیه دین بر اساس شرایط اولیه ذیل اقدام نماید. ولی زمانی که فرد و بانک توافق نمایند که قرارداد جدیدی را انعقاد نمایند، اگر فرد باز باز هم توانایی پرداخت اقساط خود را نداشته باشد دیگر بانک نمی‌تواند مبلغی را به عنوان وجه التزام تاخیر تادیه دین نسبت به قرارداد قبلی را از فرد دریافت نماید.
بیشتر مواقع افراد امهال وام را با استمحال وام یکی می‌دانند و فرقی بین این دو قائل نمی‌شوند در حالی که این دو موضوع، مشابه ولی جدا از هم می‌باشند. استمهال نیز حمایتی از طرف بانک‌ها برای افراد وام گیرنده‌ای می‌باشد که توانایی بازپرداخت اقساط خود را ندارد و پرداخت اقساط خود را به تعویق انداخته اند.
استمهال وام به حمایتی گفته می‌شود که بانک‌ها برای افرادی که توانایی پرداخت اقساط خود را در موعد مقرر ندارند قائل می شوند و به آن افراد مهلت می‌دهند تا بتوانند اصل و سود و جریمه دیرکرد وام خود را به بانک پرداخت نمایند. در واقع در این مورد حمایتی از طرف بانک‌ها، مثل امهال وام نیست که از افراد جریمه دیرکر گرفته نشود و فقط به افراد مهلت داده می‌شود که مبالغ بیان شده را در مهلت تعیین شده به بانک پرداخت نمایند.
استمهال در حقوق به معنی مهلت گرفتن از دادگاه می‌باشد ولی در بانک معنای استمهال متفاوت می‌باشد و در واقع نوشته‌ای می‌باشد که توسط بانک نوشته می‌شود و به صورت سند درآورده می‌شود و طبق آن سند به فرد وام وام گیرنده‌ای که در پرداخت اقساط خود تاخیر نموده است، فرصت داده می‌شود که فرد بتواند بدهی‌هایی را که نتوانسته پرداخت کند را در آن مهلت داده شده به بانک پرداخت نماید. البته در این مهلت فرد علاوه بر بدهی‌های خود باید جریمه دیرکرد بدهی‌های خود را نیز به بانک پرداخت نماید.
وقتی فردی توانایی بازپرداخت اقساط خود را در موعد مقرر نداشته باشد و در پرداخت اقساط خود با تعویق روبرو شود و نمی خواهد با عواقبی که در صورت تعویق پرداخت اقساط وام عاید فرد وام گیرنده می شود، نشود، از بانک درخواست استمهال می‌کند و این درخواست را به صورت کتبی نوشته و به شعبه بانکی که از آن شعبه وام خود را دریافت نموده، تحویل می‌دهند. بانک با دریافت این درخواست بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد و در صورت داشتن شرایط لازم فرد وام گیرنده، با درخواست وی موافقت می‌گردد و مهلتی مشخص را برای وی تعیین می نمایند تا فرد در آن مهلت تعیین شده نسبت به تهیه مبلغ مورد نیاز برای پرداخت اصل بدهی‌های خود و همچنین جرایم دیرکردی که در مدت تاخیر، عاید فرد گردیده است اقدام نماید و عواقب پرداخت نکردن اقساط شامل فرد نشود.
این مهلت متفاوت می‌باشد و به شرایط و نوع وام و زمان دیرکرد و دیگر موارد بستگی دارد و با توجه به این موارد مهلت‌های متفاوتی برای افراد داده می‌شود تا بتوانند اصل اقساط وام و جریمه دیرکردشان را تامین و به بانک پرداخت نمایند. استمهال بدهی بانکی فقط یک بار برای افراد امکان‌پذیر می‌باشد و تا حداکثر ۵ سال این استمهال برقرار می‌گیرد.
استمهال بدهی بانکی نیز همانند امهال وام بانکی برای حمایت از وام گیرندگان حقیقی و حقوقی می‌باشد.
با توجه به اینکه این دو مورد هر دو برای حمایت از وام گیرندگان ایجاد گشته است، ولی این دو مورد با هم تفاوت‌هایی را دارند که مهمترین این تفاوت‌ها این است که در امهال وام جریمه دیرکرد از افراد وام گیرنده دریافت نمی‌شود ولی در استمهال وام این چنین نیست و بانک‌ها فقط به فرد وام گیرنده مهلت می‌دهند که هم اصل اقساط وام و هم جریمه دیرکردی را که برایشان تعیین گشته است را تامین نمایند و به بانک پرداخت نمایند.
در برخی از بانک‌ها نیز این دو مورد با هم یکی نشان داده می‌شوند ولی در واقعیت این دو با هم متفاوت می‌باشند و اگر فرد وام گیرنده بتواند بانک را متقاعد نماید که برای وام وی امهال وام را در نظر بگیرند، بسیار بهتر از این خواهد بود که استمهال وام را برای وی در نظر بگیرند در واقع در استمهال، بدهی اصل و فرع و جریمه‌هایی که شامل فرد وام گیرنده گشت است با هم یک تکه می‌شوند و به عنوان وام یا بدهی جدید در نظر گرفته می شود و برای آنها قراردادی جدید تمدید می‌شود و فرد وام گیرنده طبق قرارداد جدید موظف خواهد بود که بدهی‌ها و جریمه‌های خود را به بانک پرداخت نماید.
با اینکه امهال وام موردی حمایتی از مشتریان می‌باشد که در پرداخت اقساط خود دچار مشکل شده‌اند، ولی بانک ها با افراط در امهال وام باعث می‌شوند که مطالبات غیر جاری کشور افزایش پیدا کند ومشکلات بسیاری عاید انواع فعالیت‌های کشور گردد و با امهال وام، منابع بانکی کاهش پیدا می‌کند و بانک‌ها برای جبران این کاهش منابع به نرخ‌های بالا روی می‌آورند و این عمل باعث می‌شود که رکود و تعطیلی در سیستم اقتصادی کشور ایجاد گردد.
همانطور که بیان گردید افراد برای دریافت امتیاز امهال وام باید به صورت کتبی درخواست خود را به بانک تحویل دهند تا این درخواست بررسی گردد و موافقت یا عدم موافقت بانک برای امهال وام اعلام گردد. در ادامه نمونه درخواست امهال وام برایتان گذاشته شده است.
ریاست محترم بانک....... شعبه........
جناب آقای............
با سلام و احترام
اینجانب به کد ملی.........، فرزند........، در مورخه......... اقدام به انعقاد قرارداد........ بانک و اخذ وام نموده‌ام، اما به دلیل.......... اینجانب از پرداخت اقساط خود در موعد مقرر ناتوان گشته‌ام و نتوانسته‌ام نسبت به پرداخت تسهیلات اخذ شده اقدام نمایم.
حال به موجب این نامه از جناب عالی تقاضای مساعدت و موافقت با درخواست بنده مبنی بر امهال وام اخذ شده خود را خواستارم.
خواهشمندم در صورت موافقت با درخواست اینجانب دستورات لازم را صادر فرمایید تا در این خصوص اقدامات لازم انجام گیرد.
پیشاپیش از جناب عالی به موجب محبت‌هایی که در حق اینجانب اعمال می‌فرمایید کمال تشکر و سپاسگزاری را دارم.
جهت مشاهده وامها و شرایط خرید و فروش آن بر روی لینک زیر کلیک نمائید :
خرید و فروش وام ازدواج در تبریز
